«Απαθανατίζοντας ο Ραφαήλ γύρω στα 1510 μ.Χ. την αναγεννώμενη αρχαία σκέψη, επέλεξε, για να την παραστήσει συμβολικά, την ιδεατή Σχολή των Αθηνών, στην οποία είναι συγκεντρωμένοι υπό το κηδεμονεύον βλέμμα των Πλάτωνα και Αριστοτέλη οι Δημόκριτος, Ζήνων, Επίκουρος, Αρχιμήδης, Πτολεμαίος και πολλοί άλλοι συγγραφείς και σοφοί της ελληνιστικής εποχής. Το 529 μ.Χ., με μια εξίσου συμβολική χειρονομία, ο Ιουστινιανός αποφάσισε να "τελειώσει" την περίοδο του παγανισμού, κλείνοντας την κατάμεστη απ' τις αναμνήσεις και απ' την αναγεννητική πνοή του Πλωτίνου πλατωνική Ακαδημία.

Οι 9 αιώνες ζωής τούς οποίους εξετάζουμε σ' αυτό το βιβλίο προσεγγίζονται δια μέσου των μεγάλων μορφών της κλασικής εποχής, όπως προσεγγίστηκαν από το χρωστήρα του Ραφαήλ. Μια μεγάλη διανοητική και αισθητική περιπέτεια εκδιπλώνεται σ' έναν κόσμο ο οποίος ανοίχτηκε στην ελληνική γλώσσα και σκέψη με τις νίκες του Αλεξάνδρου και ο οποίος οδήγησε στην ακμή μια κουλτούρα που υπήρξε αξιοθαύμαστα πιστή στο ιδεώδες του 5ου αιώνα π.Χ. Κατά την ιστορική συγκυρία και μάλιστα συχνά σε διαφορετικούς τόπους οι πρωταγωνιστές της επιδίδονται σε μια υπέροχη προσπάθεια εμβάθυνσης και εμπέδωσης των μαθημάτων των προτύπων τους. Προσεκτικοί ερμηνευτές και οπωσδήποτε ανακαινιστές, είναι κάτι πιο πολύ από επίγονοι, από υπομνηματιστές, από συμπιλητές. Έτσι, πετυχαίνουν ένα αποφασιστικό προχώρημα στην ανακάλυψη της παγκοσμιότητας του ανθρώπου και θεμελιώνουν την ιδέα κατά την οποία οι άνθρωποι είναι όμοιοι (αν όχι ίσοι). Αυτή η ακλινής πεποίθηση, η οποία τέθηκε στην υπηρεσία της ρωμαϊκής ιμπεριαλιστικής ιδεολογίας και η οποία συστηματοποιήθηκε από το χριστιανισμό, ενσταλάχθηκε για πάντα στην ευρωπαϊκή σκέψη. Έκτοτε η παιδεία τείνει να διαδίδει όχι πια τις αξίες της πύλης, αλλά τις αξίες που είναι κοινές σε όλα τα πολιτισμένα όντα.

Λίγο αργότερα επιβάλλεται το αίσθημα της μοναδικότητας του ατόμου. Αυτή η μοναδικότητα βρίσκει την προέκτασή της στην κατάκτηση ενός εσωτερικού χώρου, όπου καθοριστικό ρόλο παίζουν τα πάθη και οι αποφάσεις: Το μυθιστόρημα, η βιογραφία, η αυτοβιογραφία που εμφανίστηκαν αυτήν την εποχή εκπορεύονται απ' αυτήν τη νέα ανθρωπολογία, η οποία θα έχει αποφασιστικές συνέπειες στην ιστορία της Δύσης. Μια διαφορετική θεώρηση των εσώτερων και διακαών σχέσεων του ανθρώπου με τη θεότητα ακολουθεί και ανοίγει το δρόμο στο χριστιανισμό. Αυτή η προσέγγιση του ατόμου, που αυξάνεται κατά το μέτρο επέκτασης του εξελληνισμένου χώρου, κατά το πέρασμα του χρόνου οδήγησε, τέλος, τους, απ' την ταξινόμηση και την κωδικοποίηση των γνώσεων, κουρασμένους μορφωμένους στο να διατάξουν τα γεγονότα και να ορίσουν τις αλυσίδες της αιτιότητας: γεννήθηκε η αίσθηση της ιστορίας. Απ' την Αθήνα στην Αλεξάνδρεια, απ' τη Ρώμη στην Αντιόχεια, ποιητές, ηθολόγοι, σοφοί, φιλόσοφοι αναμεταδίδουν την πνευματική κληρονομιά χωρίς να την αλλοιώσουν, την αυξάνουν, την υπερβαίνουν, την εξευγενίζουν».
(ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Περιεχόμενα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ
Τα βασίλεια της Ανατολής
Τα κράτη της ηπειρωτικής Ελλάδας
Ο ελληνικός δυτικός κόσμος
ΜΕΡΟΣ Α'
Ο ΧΡΥΣΟΥΣ ΑΙΩΝ ΤΩΝ ΔΙΑΔΟΧΩΝ-ΗΓΕΜΟΝΩΝ (323-168 π.Χ.)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
ΚΑΜΠΗ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ (323-168 π.Χ.)
Η δύση των Αθηνών
Η λογοτεχνία και το θέατρο
Η αναγέννηση της φιλοσοφίας
Οι εικαστικές τέχνες στην καμπή του αιώνα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο
Ο ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ: ΟΙ ΗΓΕΜΟΝΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ
Τα πλαίσια τα πολιτιστικής ζωής
Η πολιτιστική ζωή
Η άνθηση της Αλεξάνδρειας
ΜΕΡΟΣ Β'
ΡΩΜΑΪΚΕΣ ΚΤΗΣΕΙΣ: ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΑ ΕΛΛΑΔΑΣ (168-30 π.Χ.)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
Η ΙΣΤΟΡΙΑ
Ο Πολύβιος, η Ρώμη και η παγκόσμια ιστορία
Η ελληνική ιστορία μετά τον Πολύβιο
Οι χρονολογίες
Το αντικείμενο της Ιστορίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο
ΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 2ο ΚΑΙ 1ο π.Χ. ΑΙΩΝΑ
Ο στωικισμός
Η νέα Ακαδημία
Οι Επικούρειοι
Οι πολιτικές ιδέες
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο
ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΡΗΤΟΡΙΚΗ
Το θέατρο
Η ποίηση
Η ρητορική
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο
Ο ΙΟΥΔΑΪΚΟΣ ΛΑΟΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ
Η ιδιαιτερότητα
Η μετάφραση των Ο
Η εξέγερση των Μακκαβαίων
Οι πρόοδοι του εξελληνισμού
ΜΕΡΟΣ Γ'
GRAECIA CAPTA: ΕΚΛΕΙΨΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
Η ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (30 π.Χ.-68 μ.Χ.)
Ο ελληνισμός και ο εξελληνισμός των Ρωμαίων
Ο πολιτιστικός χώρος των ρωμαϊκών κατακτήσεων
Αύγουστος
Η δυναστεία των Ιουλίων - Κλαυδίων
Η κρίση επί Νέρωνος και η «Περί ύψους» πραγματεία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο
Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ (50-125 μ.Χ.)
Οι ιστορικές συνθήκες: Η άνθηση των μεγαλουπόλεων
Προς μια συμφωνία
Μια ενωτική παιδεία
Η ενδοσκόπηση της ανθρώπινης ύπαρξης: Επίκτητος
ΜΕΡΟΣ Δ'
Ο ΧΡΥΣΟΥΣ ΑΙΩΝ ΤΩΝ ΑΝΤΩΝΙΝΩΝ ΚΑΙ ΣΕΒΗΡΩΝ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο